Testament może sporządzić każdy, kto posiada pełną zdolność do czynności prawnych, aby móc rozporządzić własnym majątkiem po swojej śmierci. Sporządzenie testamentu nie jest obowiązkowe, ponieważ w przypadku gdy nie zostanie sprządzony testament następuje dziedziczenie wynikające z ustawy, to jest z przepisów Kodeksu cywilnego. Można wyróżnić dwa rodzaje testamentów: testamenty zwykłe i testamenty szczególne.
Testamenty zwykłe
Testamenty zwykłe obejmują testamenty notarialne, allograficzne i holograficzne czyli napisane własnoręcznie. Mogą być sporządzane wyłącznie przez osobę mającą pełną zdolność do czynności prawnych. Co do zasady testament obowiązuje do śmierci spadkodawcy, o ile wcześniej nie zostanie przez niego odwołany. Dowiedzmy się więcej o rodzajach testamentów:
- testament allograficzny to testament przekazywany w formie ustnej jako oświadczenie ostatniej woli, co musi odbyć się w obecności wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego; Kodeks cywilny przewiduje, że nie mogą go sporządzić osoby głuche lub nieme,
- testament holograficzny to testament pisany pismem odręcznym i podpisany własnoręcznie, który nie wymaga obecności świadków ani notariusza, może być opatrzony datą, ale jeśli nie ma wątpliwości dotyczących zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, wówczas data nie jest konieczna; warto wiedzieć, że taki testament nie może być napisany na komputerze czy maszynie, ani nie może napisać go inna osoba, nawet na prośbę spadkodawcy,
- testament notarialny – już sama jego nazwa wskazuje, że taki testament jest sporządzany w kancelarii notarialnej, w formie aktu notarialnego, z tego właśnie powodu uważany jest za najbardziej pewną i bezpieczną formę rozporządzenia majątkiem przez testatora (czyli osobę sporządzającą testament). Po sporządzeniu testament notarialny jest przechowywany u notariusza. Ogranicza to do minimum ryzyko jego zaginięcia albo zniszczenia.
W Polsce istnieje rejestr, który zawiera informacje o sporządzeniu testamentu, jednak bez żadnych danych o jego treści. Notarialny Rejestr Testamentów, w skrócie NORT, działa od 2011 roku. Istnieje możliwość zarejestrowania w nim testamentów sporządzonych notarialnie lub sporządzonych własnoręcznie i dostarczonych do notariusza.
Testamenty szczególne
Testamenty szczególne obejmują testament ustny, testament podróżny oraz testament wojskowy. Tego typu testamenty mogą zostać spisane jedynie w określonych okolicznościach i pozostają ważne tylko przez określony okres czasu. Oto jakie mają cechy:
- testament ustny jest sporządzany, kiedy pojawia się ryzyko rychłej śmierci spadkodawcy albo wskutek innych szczególnych okolicznościi; dla ważności takiego testamentu wymagana jest obecność co najmniej trzech świadków; treść testamentu ustnego powinna być spisana przez jednego ze świadków albo osobę trzecią przed upływem roku od złożenia oświadczenia woli, dopuszczalne są także zgodne zeznania świadków złożone przed sądem w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku, a jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, to sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków,
- testament podróżny spisywany jest w trakcie podróży na polskim statku morskim lub powietrznym przed kapitanem statku lub jego zastępcą w obecności dwóch świadków; jeżeli spadkodawca nie może podpisać dokumetu, to należy w nim podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy,
- testament wojskowy może być sporządzony w okresie mobilizacji, wojny i przebywania w niewoli, a dotyczy głównie żołnierzy Sił Zbrojnych pełniących czynną służbę wojskową, pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych, osób cywilnych towarzyszące Siłom Zbrojnym, na przykład duszpasterzy i służb medycznych.